Wikipedia

Wikipedia:Dagens skandinaviske artikel/december 2005

< Wikipedia:Dagens skandinaviske artikel


Dagens skandinaviske artikel-arkiv for 2015
Januar - Februar - Marts - April - Maj - Juni - Juli - August - September - Oktober - November - December

Dagens skandinaviske artikel-arkiv for 2014
Januar - Februar - Marts - April - Maj - Juni - Juli - August - September - Oktober - November - December


Wikipedia:Dagens skandinaviske artikel - tidligere år
I dag er det fredag, 26. april 2024; klokken er 22:47 (UTC)

Hvis dagens artikel på forsiden ikke viser dagens artikel for dagen i dag, så er det sandsynligvis fordi cachen ikke er opdateret korrekt.
Tryk på dette link for at opdatere forsiden til den korrekte dagens artikel.
Tryk på dette link for at gøre det samme for denne side.

Dagens skandinaviske artikel redigér

Et arkiv over dagens skandinaviske artikler der blev vist på forsiden. Artiklerne følger en rotationsordning, da de andre skandinaviske Wikipediaer ikke skifter artikel hver dag:

Artiklerne kan hentes her redigér

Skanwiki - dette er at foretrække, eftersom de her allerede ligger færdig-formaterede til brug på den danske wikipedia:


Hvis de ikke endnu ligger klar på Skanwiki, kan du gå direkte til disse steder:


1. december

Tiger (Panthera tigris) er et stort rovdyr og det største av alle kattedyr, men arten som sådan er truet. Tigrene skilte seg ut som gruppe for ca. 72 000–108 000 år siden. Trolig finnes kun ca. 7000 ville tigre igjen i verden. I tillegg kommer et antall som lever i fangenskap. Opprinnelig var åtte underarter klassifisert, men tre av disse regnes som utdødd. Et 20-årig forskningsprosjekt som endte i desember 2004 og omhandlet en genetisk studie av 134 tigre spredd over hele Asia, kunne imidlertid konkludere med at vi fra nå av må dele tigrene inn i ni underarter.
se - se norsk - diskussion - historik

2. december

Émile Durkheim (15. april 1858–15. november 1917) var ein fransk vitskapsmann, kjend som ein av grunnleggarane av sosiologien.

Durkheim søkte å lage ein vitskap for den sosiale ordenen ved å studere denne som «... måtar å handle på, å tenkje og føle på, som er utanfor individet og som er gjeve ei ytre tvingande makt og som i kraft av denne påtvingar seg individet». For Durkheim var det avgjerande at ein skulle studere det sosiale frå ei utside – som ting. Les meir...
se - se norsk - diskussion - historik

3. december
 
Gustav II Adolfs död i slaget vid Lützen.

Slaget vid Lützen 1632 var ett av de mest avgörande slagen under det Trettioåriga kriget. Den svenska hären hade innan intagit Bayern och 7 maj brandskattat München på 300 000 riksdaler, men slog till reträtt och tillryggalade fyra mil om dagen, för att slå läger i Naumburg, nära Lützen. Wallenstein väntar anfall i Leipzig i två veckor, men blåser av, han tror svenska armén slagit vinterläger. Den 5 november överraskar svenska armén med trumpetstötar, men dimman var för tät för anfall, som dröjde ända till elvatiden nästa dag.
se - se svensk - diskussion - historik

4. december

M/F Smyril er ferðaskip hjá Strandfaraskipum Landsins, sum siglur ímillum Tórshavn og Tvøroyri. Men hetta er ikki fyrsta skipið við navninum Smyril í innanoyggjasigling í Føroyum. Í 1895 kom fyrsti Smiril at sigla post millum oyggjarnar. Í 1932 kom annar Smiril til Føroya at sigla sum ferðamannaskip. Í 1967 fór fjórði Smyril av bakkastokki í Havn. Ein fimti Smyril er á veg, og verður ætlandi latin Strandfaraskipum Landsins seinast 15. oktober í ár.


se - diskussion - historik

5. december, 8. december

Alexandre Dumas den eldre (fransk: père), fullstendig navn var egentlig Alexandre Dumas Davy de la Pailleterie (født 24. juli 1802 i Villers-Cotterêts i Frankrike, død 5. desember 1870 i Puys nær Dieppe) var verdenskjent fransk forfatter.

Alexandre Dumas den eldre er mest kjent for sine tallrike historiske romaner og eventyr som har gjort ham til den mest leste franske forfatteren i verden. Mange av hans romaner, som «Greven av Monte Cristo» og romanene om «De tre musketerer», gikk først som føljetonger, et fransk fenomen som senere ble vanlig i resten av verden. Dumas skrev også skuespill, artikler for magasiner og tidsskrifter, og han var en høyt profilert korrespondent. Dumas var av blandet rasebakgrunn, mulatt (han var kvart neger), og måtte tåle en del rasisme i løpet av sin levetid. Særlig tegnede karikaturer spilte uhemmet på hans utseende.
se - se norsk - diskussion - historik

6. december, 9. december

Avokadofrukta, som opphavleg er eit bær, er rund til pæreaktig i fasongen og har ein nøtteaktig smak. Det læraktige skalet varierer med sortane frå grøn til mørkegrøn. Steinen inni ein vaksen frukt er om lag så stor som ein golfball. Fruktkjøtet er gulgrønt til gullgult, men fargar seg mørkt dersom det blir utsett for luft (pga. oksidering). Ordet «avokado» stammar frå Nahuatl-ordet ahuacatl som også tyder ‘testikkel’. Spanjolane gjorde det om til «avocado» — eit uttrykk dei var vande med, sidan det var eit gammalt ord for ‘advokat’. Les meir...
se - se norsk - diskussion - historik

7. december, 10. december

Parthenon är ett grekiskt tempel som byggdes mellan 447 f.Kr. och 433 f.Kr. på Akropolis i Aten som en hyllning till Pallas Athena för att hon skyddat Aten och Grekland under persiska krigen. Byggnadens officiella namn var Jungfru Athenas tempel och det vanliga namnet kommer från det grekiska ordet παρθένος (parthenos - jungfru). Parthenon ersatte ett äldre tempel som förstörts av perserna. Under denna tid styrde Perikles i Aten, och arkitekterna bakom Parthenon hette Iktinos och Kallikrates.
se - se svensk - diskussion - historik

11. december

Alexandre Dumas den eldre (fransk: père), fullstendig navn var egentlig Alexandre Dumas Davy de la Pailleterie (født 24. juli 1802 i Villers-Cotterêts i Frankrike, død 5. desember 1870 i Puys nær Dieppe) var verdenskjent fransk forfatter.

Alexandre Dumas den eldre er mest kjent for sine tallrike historiske romaner og eventyr som har gjort ham til den mest leste franske forfatteren i verden. Mange av hans romaner, som «Greven av Monte Cristo» og romanene om «De tre musketerer», gikk først som føljetonger, et fransk fenomen som senere ble vanlig i resten av verden. Dumas skrev også skuespill, artikler for magasiner og tidsskrifter, og han var en høyt profilert korrespondent. Dumas var av blandet rasebakgrunn, mulatt ved at farmoren var afrohaitisk slave, og måtte tåle en del rasisme i løpet av sin levetid. Særlig tegnede karikaturer spilte uhemmet på hans utseende.
se - diskussion - historik

12. december, 15. december

Tørrfisk er usaltet fisk som er naturlig tørket av sol og vind på hjell eller (mer sjeldent) tørket i egne tørkerier. Å tørke mat er verdens eldste kjente konserveringsmetode, og tørket fisk er holdbar i årevis. Metoden er også billig, arbeidet kan gjøres av fiskeren selv og den gjør fisken enklere å transportere til markedet.

Det er for det meste torsk som brukes til tørrfisk, andre fiskeslag som for eksempel sei, hyse, brosme og lange brukes i mindre grad. I løpet av århundrene er det utviklet flere varianter av tørrfisk, for eksempel boknafisk og (saltet) klippfisk, videreforedlet til lutefisk. Salting av fisk ble først for alvor aktuelt på 1700-tallet, da man fikk tilgang til billig salt fra Syd-Europa.
se - se norsk - diskussion - historik

13. december, 16. december

Sjakk er eit brettspel for to spelarar, og er eitt av dei mest utbreidde spela i verda. Det vert spela med 32 brikker på eit kvadratisk brett med 64 ruter. Målet med spelet er å setja kongen til motspelaren i ein slik situasjon at han ikkje kan reddast.

Spelet er svært innvikla og er blitt kalla både ein kunst og ein vitskap. Dei mange trekka og moglege utviklingane i spelet er så mange at ikkje ein gong dei beste spelarane kan sjå for seg alle utfalla. Talet på moglege spel er større enn talet på nn:atom i nn:universet. Les meir...
se - se norsk - diskussion - historik

14. december, 17. december

Andra världskriget var en världsomspännande militär konflikt som inleddes när Tyskland invaderade Polen 1939 och slutade 1945 med Tysklands och Japans totala nederlag i och med den allierade invasionen av Berlin och atombombningen av Hiroshima och Nagasaki. Kriget bestod av flera större och mindre konflikter, där de dominerande stod mellan axelmakterna Tyskland, Italien och Japan och de allierade England, Frankrike och, under senare delen av kriget, Sovjetunionen och USA. Därutöver deltog ett mycket stort antal andra stater. Från och med 1942 fanns det få stater i världen som stod utanför kriget.
se - se svensk - diskussion - historik

18. december

Tørrfisk er usaltet fisk som er naturlig tørket av sol og vind på hjell eller (mer sjeldent) tørket i egne tørkerier. Å tørke mat er verdens eldste kjente konserveringsmetode, og tørket fisk er holdbar i årevis. Metoden er også billig, arbeidet kan gjøres av fiskeren selv og den gjør fisken enklere å transportere til markedet.

Det er for det meste torsk som brukes til tørrfisk, andre fiskeslag som for eksempel sei, hyse, brosme og lange brukes i mindre grad. I løpet av århundrene er det utviklet flere varianter av tørrfisk, for eksempel boknafisk og (saltet) klippfisk, videreforedlet til lutefisk. Salting av fisk ble først for alvor aktuelt på 1700-tallet, da man fikk tilgang til billig salt fra Syd-Europa.
se - diskussion - historik

19. december, 22. december

John Ernst Steinbeck var en av de ledende amerikanske forfattere i det 20. århundre. Han mottok Nobelprisen i litteratur i 1962 for sin «på en gång realistiska och fantasifulla berättarkonst, utmärkt av medkännande humor och social skarpsyn».

John ble født 27. februar 1902 i Salinas, California som det tredje av de fire barna til herredskasserer John Ernst Steinbeck (1863-1935) og lærer Olive Hamilton Steinbeck (1867-1934). Han hadde to eldre og en yngre søster.
se - se norsk - diskussion - historik

20. december, 23. december

Jul er opphavleg namnet på den norrøne midtvinterfesten, men blir i dag særleg bruka om den kristne høgtida til minne om Jesu fødsel. Jula slik ho blir feira i Noreg og elles i Skandinavia i dag er ei synkretistisk høgtid som hovudsakleg inkluderer trekk frå den kristne kristmessa, den romerske saturnalia-festen og den norrøne jula — i tillegg til enkelte trekk frå mellom anna den jødiske lysfesten nn:hanukká.

I Noreg blir jula feira med julemat, levande lys og musikk; ein gjev kvarandre gåver, dei fleste pyntar juletre, i mange familiar les ein juleevangeliet, mange går til julegudstenester i kyrkja. Det er vanleg å halde juletrefest på samfunnshuset i romjula.
se - se norsk - diskussion - historik

21. december, 24. december

Danvikens Hospital leder sin historia tillbaka till 1551 då Gustav Vasa beordrade borgarna i Stockholm att det befintliga hospitalet skulle flyttas till Danviken. Från början var det huvudsakligen avsett för spetälska, men det fanns även plats för välbeställda åldringar. Under århundradena fungerade det även som sinnessjukhus och hem för krigsinvalider. Livet på Danviken har skildrats av flera välkända författare, bl.a Zacharias Topelius och Carl Jonas Love Almquist
se - se svensk - diskussion - historik

25. december

Menntaskólinn á Akureyri (latína: Schola Akureyrensis) er íslenskur framhaldsskóli sem staðsettur er á Brekkunni á Akureyri. Skólinn á sér langa sögu og hafa margir frægir Íslendingar haft viðkomu þar í gegnum tíðina. Í dag er skólinn bóknámsskóli sem býður upp á fjögurra ára nám til stúdentsprófs.
se - diskussion - historik

26. december, 29. december

Hvítravnur var eitt serføroyskt ravnabrigdi, men er nú útdeyður. Hann var eisini krunkasvartur, men stórir partar av honum vóru hvítir, tó ofta við nøkrum fáum svørtum fjaðrum uppí. Teir hvítravnarnir, sum eru varðveittir, eru ikki allir meinlíkir, men á øllum eru á høvdi, veingjum og búki hvít øki. Beinini á honum eru líka svørt sum á tí svarta ravninum, men ikki nevið, tað fer yvir í brúnt.
se - diskussion - historik

27. december, 30. december

Jupiter (symbol ♃) er den femte planeten frå sola og den største i solsystemet. Namnet kjem frå den romerske guden Jupiter. Etter ein gammal konvensjon for solsystemet (som er på veg ut) har kart over (og bilete av) Jupiter alltid nord ned og sør opp. Jupiter har 2,5 gonger meir masse enn alle dei andre planetane til saman. Han er så massiv at til og med det felles tyngdepunktet med sola ligg utanfor soloverflata (1,068 gonger solradiusen frå sentrum av sola).   Les meir...
se - se norsk - diskussion - historik

28. december, 31. december

Södertälje ligger vid inloppet till Mälaren från Östersjön i Södermanland. Platsen har varit bebodd ända sedan 600-talet. Under 1800-talet var det en berömd kurort. Staden förknippas bl.a med kringlor, läkemedelsföretaget AstraZeneca och lastbilstillverkaren Scania.
se - se svensk - diskussion - historik

Hentet fra "https://da.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Dagens_skandinaviske_artikel/december_2005&oldid=848498"